Hệ thống giá trị cốt lõi văn hóa ueh năm 2024
|
Trên thế gới có hàng trăm ngàn định nghĩa về văn hóa. Tùy theo quan điểm mỗi người sẽ có các định nghĩa riêng của bản thân, song chúng ta có thể hiểu văn hóa theo các định nghĩa sau: “Văn hóa là toàn bộ những tri thức, những tín ngưỡng, những nghệ thuật, nhữnggiá trị, những luật lệ, phong tục và tất cả những năng lực và tập quán khác mà con người với tư cách thành viên của xã hội nắm bắt được”, theo Edward B. Tylor – 1871 Theo ngôn ngữ của Phương Tây thì “văn hoá” có nghĩa là tạo dựng, giữ gìn và chăm sóc. Còn UNESCO lại có một định nghĩa khái quát hơn về văn hoá: “Văn hoá phản ánh và thể hiện một cách tổng quát, sống động mọi mặt của cuộc sống (của mỗi cá nhân và của mỗi cộng đồng) đã diễn ra trong quá khứ, cũng như đang diễn ra trong hiện tại, qua hàng bao nhiêu thế kỷ nó đã cấu thành một hệ thống các giá trị, truyền thống, thẩm mỹ và lối sống và dựa trên đó từng dân tộc khẳng định bản sắc riêng của mình”. 2. Khái niệm văn hóa doanh nghiệpVăn hóa doanh nghiệp được định nghĩa theo nhiều cách như sau: Văn hoá doanh nghiệp là:
➢ Tóm lại: Có thể nói Văn hoá doanh nghiệp là “tính cách” của một doanh nghiệp. Là mảnh ghép cuối cùng để hoàn thiện một doanh nghiệp và là cái còn lại cuối cùng khi doanh nghiệp đã mất tất cả. Là toàn bộ các giá trị văn hóa được gây dựng nên trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp, trở thành các giá trị, các quan niệm và tập quán, truyền thống ăn sâu vào mọi hoạt động của doanh nghiệp ấy và chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ và hành vi của mọi thành viên của doanh nghiệp trong việc theo đuổi và thực hiện các mục đích. Tuy vậy, một vấn đề phải được hiểu rằng, Văn hóa doanh nghiệp không có nghĩa rằng nó phải bền vững, hay bất di bất dịch, mà nó cởi mở, luôn luôn được lĩnh hội, trau dồi, và đôi khi bị mất đi. II. Thực trạng về văn hóa doanh nghiệp trên thế giới 5-Trong báo cáo về môi trường kinh doanh toàn cầu “Best countries for business” của tạp chí Forbes, top 10 môi trường kinh doanh tốt nhất bao gồm các quốc gia và vùng lãnh thổ Đan Mạch, Hồng Kông, New Zealand, Canada, Singapore, Ireland, Thụy Điển, Nauy, Mỹ và Anh. Trong đó Đan Mạch là quốc gia 3 năm liên tiếp dẫn đầu danh sách này. Trong bảng danh sách này, Việt Nam dứng thứ 115 vào năm 2008, 2009 và tụt xuống vị trí thứ 118 vào năm 2010. Business environment ranks and scores 2008-12 2008-12 2003-07 2003-07 Change in Change Total score Rank Total score Rank total score in rank Denmark 8 1 8 2 0 1 Finland 8 2 8 3 0 1 Singapore 8 3 8 1 -0 - Canada 8 4 8 5 0 1 Switzerland 8 5 8 4 0 - Australia 8 6 8 14 0 8 Hong Kong 8 7 8 7 0 0 Netherlands 8 8 8 8 0 0 Sweden 8 9 8 11 0 2 USA 8 10 8 6 -0 - Ireland 8 11 8 9 0 - UK 8 12 8 10 0 - Germany 8 13 8 15 0 2 New Zealand 8 14 8 13 0 - Austria 8 15 8 16 0 1 Belgium 8 16 8 12 0 - Norway 8 17 7 17 0 0 Taiwan 8 18 7 22 0 4 France 8 19 7 18 0 - Chile 8 20 7 19 0 - 1. Văn hóa doanh nghiệp tại MỹSo với châu Âu, văn hóa doanh nghiệp nước Mỹ cũng có những điểm khác biệt. Mặc dù đa số người Mỹ là người Anh và người châu Âu di cư, nhưng khi sang lục địa mới, họ nuôi dưỡng trong mình chí tiến thủ mạnh mẽ, tinh thần chú trọng thực tế cộng với tinh thần trách nhiệm nghiêm túc. Tất cả những điều đó đã tạo nên một bản sắc văn hóa mới – bản sắc văn hóa Mỹ. Người Mỹ cho rằng, ai cũng có quyền lợi hưởng cuộc sống hạnh phúc tự do bằng sức lao động chính đáng của họ. Bản sắc văn hóa Mỹ làm cho người ta học được chữ tín trong khế ước và tất cả mọi người đều bình đẳng về cơ hội phát triển: ai nhanh hơn, thức thời hơn, giỏi cạnh tranh hơn thì người đó giành thắng lợi. Có thể nói, ý thức suy tôn tự do, chú trọng hiệu quả thực tế, phóng khoáng, khuyến khích phấn đấu cá nhân đã trở thành nhịp điệu chung của văn hóa doanh nghiệp nước Mỹ. III. Thực trạng văn hóa doanh nghiệp Việt Nam và bài học thực tiễn 7-TIỄN1. Đặc điểm văn hóa doanh nghiệp Việt NamNhư đã trình bày ở trên, mỗi nền văn hóa khác nhau có thể đưa ra một hệ thống 2. Thực trạng văn hóa doanh nghiệp ở Việt NamÁ thuộc loại hình văn hóa nông nghiệp điển hình (nông nghiệp lúa nước) trọng danh hơn lợi nên mới có truyền thống khinh rẻ nghề buôn bán. Tư tưởng “trọng nông khinh thương” ăn sâu vào tâm lý người Việt đã cản trở không nhỏ đến việc mở rộng kinh tế thị trường, làm ăn. Đi sâu hơn vào tìm hiểu văn hóa Việt Nam sẽ thấy được những mặt nổi bật và hạn chế như sau: ❖ Đặc điểm nổi bật:
❖ Đặc điểm hạn chế:
Chính những tư tưởng này là rào cản lớn nhất cho sự phát triển của doanh nghiệp nói chung và văn hóa doanh nghiệp nói riêng. Từ những đặc điểm này đã hình thành nên những nét văn hóa doanh nghiệp Việt Nam. ❖ Quản lý theo cung cách “thuận tiện”
❖ Doanh nghiệp Việt Nam ít sử dụng các dịch vụ hỗ trợ kinh doanh, làm việc chưa có tính chuyên nghiệp, có thể thấy đặc điểm này trong những ví dụ dụ thể sau:
❖ Doanh nghiệp Việt Nam rất đặc trưng cho loại hình văn hóa “nói vậy mà không phải vậy” (giao tiếp mang tính ôn hòa, tránh xung đột trực diện trong quan hệ) Điều này thể hiện khá rõ trong đàm phán, trong khi các doanh nghiệp nước ngoài (đặc biệt là các doanh nghiệp Phương Tây) sẽ trả lời không với các đề nghị của phía đối tác một cách dễ dàng thì doanh nghiệp Việt Nam thường nói “chúng tôi sẽ xem xét vấn đề này”/ “chúng tôi sẽ liên lạc với ông/bà ngay khi có quyết định cụ thể” nhằm tránh tổn thương đến đối tác, ảnh hưởng đến mối quan hệ sau này. ❖ Doanh nghiệp Việt Nam thường có tầm nhìn ngắn hạn Doanh nghiệp Việt Nam thích các thương vụ đem lại lợi ích ngay chứ ít chịu xây dựng quan hệ với tầm nhìn dài hạn. Nguyên nhân xuất phát từ bản tính của người Việt Nam tuy cũng chăm chỉ, chịu khó nhưng còn thiếu tầm nhìn về tương lai. Họ mới chỉ nhìn thấy những cơ hội trước mắt, chưa có nhiều DN sản xuất công nghệ. “Chớp thời cơ” là tốt nhưng phải nghĩ đến sự phát triển bền vững. Một đất nước phát triển là một nước có nhiều công cụ hỗ trợ, có nền tảng về công nghệ để phát triển bền vững... 2. Văn hóa doanh nghiệp Nhật BảnVăn hóa doanh nghiệp là khái niệm không lạ đối với thế giới nhưng lại mới mẻ đối với Việt Nam. Bởi vậy, ở Việt Nam, Văn hóa doanh nghiệp đang trong quá trình tiếp cận, tìm hiểu và nghiên cứu. Những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã quan tâm đến việc xây dựng văn hoá doanh nghiệp, thậm chí có những doanh nghiệp không hề tiếc tiền mời công ty nước ngoài vào hoạch định văn hóa doanh nghiệp cho công ty mình. Học tập văn hóa doanh nghiệp tiên tiến nước ngoài đã trở thành tư duy mới của các nhà doanh nghiệp Việt Nam. FPT, Mai Linh, Transerco, Siêu Thanh..à các doanh nghiệp đi đầu trong công tác xây dựng văn hóa của mình. Và họ đã đo đếm được hiệu quả của phát triển doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tế, không ít tổ chức khó thành công trong việc phát triển văn hóa tổ chức. Lãnh đạo những doanh nghiệp này thường ở trong tình trạng không đưa ra được những tuyên bố rõ ràng về sứ mệnh, về mục tiêu, về giá trị cần phải xây FPT sẵn sàng làm việc ngoài giờ, đêm khuya, chủ nhật để hoàn thành đúng hạn công việc được giao.
Với Taxi Mai Linh, chất lượng dịch vụ phụ thuộc chủ yếu vào đội ngũ lái xe. Phát triển văn hóa doanh nghiệp là công cụ quan trọng để đảm bảo khách hàng là người hưởng lợi. Với Mai Linh, giải thưởng văn hóa được tôn vinh dành cho những “hành vi văn hóa” của người lái xe. Đích đến của xây dựng văn hóa của Mai Linh là mỗi nhân viên lái xe cảm thấy hạnh phúc và hãnh diện sau mỗi lẫn trả đồ cho khách, mỗi lần làm từ thiện, mỗi lần hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn, mỗi lần tham gia bắt cướp hoặc cấp cứu người bị nạn... Để làm được điều này, phát triển hình ảnh doanh nghiệp “công dân” có trách nhiệm với xã hội và chân dung con người văn hóa Mai Linh là điều rất cần thiết và cốt lõi trong hệ giá trị văn hóa Mai Linh. Với Công ty Vận tải Hành khách công cộng Hà Nội (Hanoi Transerco), xây dựng văn hóa doanh nghiệp phải là ưu tiên số một trong nâng cao chất lượng phục vụ xe buýt. Khách hàng chỉ có thể được hưởng những dịch vụ có chất lượng nếu nhân viên lái xe và phụ xe thực sự coi họ là “khách hàng’. Một văn hóa doanh nghiệp tốt, là văn hóa để mỗi người nhân viên cảm thấy vui vẻ khi khách hàng vui vẻ. Đào tạo kỹ năng giao tiếp và ứng xử chỉ giải quyết được phần nổi. Phần gốc của vấn đề là xác lập được hệ giá trị cốt lõi thống trị trong mỗi con người Transerco. thành công 3. Bài học rút ra cho các doanh nghiệp Việt Nam để xây dựng văn hóa doanh nghiệpnghiệp thành công Trong bối cảnh cạnh tranh kinh tế toàn cầu, khi đối mặt với các doanh nghiệp nước ngoài, các doanh nghiệp Việt Nam muốn đứng vững được thì trước tiên phải xây dựng cho mình văn hoá doanh nghiệp lành mạnh. Bởi một thực tế là sự thắng thế của bất cứ một doanh nghiệp nào không phải ở chỗ là có bao nhiêu vốn và sử dụng công nghệ gì mà nó được quyết định bởi việc tổ chức những con người như thế nào. Con người ta có thể đi lên từ tay không về vốn nhưng không bao giờ từ tay không về văn hoá. Văn hoá chỉ có nền tảng chứ không có điểm mốc đầu cuối. Chính vì vậy, không có bất cứ doanh nghiệp nào mà không có văn hoá, điều quan trọng là doanh nghiệp đó có ý thức tác động vào nó, sử dụng nó hay không mà thôi.
Harley Davidson- hãng sản xuất xe đạp và xe gắn máy nổi tiếng thế giới đã mô tả những giá trị học đề cao như sau:
Các nghiên cứu về lý thuyết giá trị dựa trên khảo sát đời sống của nhiều tổ chức trong xã hội công nghiệp phát triển, người ta thấy có 4 giá trị quan trọng cần được đề cao là:
Khi nhiều người trong doanh nghiệp chia sẻ các giá trị này thì hiệu quả của doanh nghiệp mới cao. Khi không cùng giá trị thì dễ tạo ra xung đột trong doanh nghiệp. Đây có thể coi là những giá trị chung mà các doanh nghiệp Việt Nam khi tiến hành xây dựng văn hoá không thể bỏ qua.
Hai giá trị mà Genneral Electric đề cao đó là:
Doanh nghiệp muốn tồn tại thì phải hướng tới khách hàng, vì khách hàng, phải lấy khách hàng làm trung tâm. Bởi thực tế đã chứng minh là lòng trung thành của khách hàng càng cao thì tuổi thọ của doanh nghiệp càng lớn. Về điểm này, các doanh nghiệp Việt Nam phải học hỏi rất nhiều từ các doanh nghiệp lớn trên thế giới như Dell Computer, Walt Disney, AT&T...Đối với những tổ chức này, quan niệm hướng tới khách hàng không chỉ được thể hiện bằng lời nói suông mà nó còn được thể hiện rõ trong bản tuyên bố sứ mệnh của từng tổ chức và trở thành châm ngôn hành động của toàn thể nhân viên của họ. ❖ Một số ví dụ về tuyên bố sứ mệnh:
Tại Việt Nam, tư tưởng hướng về khách hàng cũng trở thành châm ngôn hành động cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên không có nhiều doanh nghiệp phát biểu điều này thành bản tuyên bố sứ mệnh của mình, vì vậy mà nó không phát huy được hết sức mạnh vốn có. Một vài doanh nghiệp đi tiên phong trong việc cụ thể hoá tư tưởng lấy khách hàng làm trung tâm là Mai Linh và Transerco với tuyên bố “Khách hàng phải là người hưởng lợi từ văn hoá doanh nghiệp” Vì vậy, trong quá trình hoàn thiện văn hoá doanh nghiệp, mỗi đơn vị phải cụ thể hoá tư tưởng hướng về khách hàng theo các bước sau: 1- Căn cứ vào yêu cầu và ý kiến của khách hàng để khai thác sản phẩm mới và cung cấp dịch vụ chất lượng cao; 2- Xây dựng hệ thống tư vấn cho người tiêu dùng, cố gắng ở mức cao nhất để thỏa mãn nhu cầu của người tiêu dùng cùng với việc nâng cao chất lượng phục vụ để tăng cường sức mua của khách hàng; 3- Xây dựng quan niệm phục vụ là thứ nhất, doanh lợi là thứ hai. Tiến hành khai thác văn hóa đối với môi trường sinh tồn của doanh nghiệp, xây dựng hình ảnh doanh nghiệp tốt đẹp.
Các doanh nghiệp trong quá trình phát triển phải tăng cường ý thức đạo đức chung, quan tâm đến an sinh xã hội. Từ thập kỷ 90 của thế kỷ XX vấn đề bảo vệ môi trường, vấn đề sản xuất các loại hàng hóa tiêu dùng không độc hại đã thành định hướng giá trị mới của tất cả các quốc gia trên thế giới. Đó là một thách thức lớn đối với tất cả các doanh nghiệp. Ở nước ta hiện nay, các doanh nghiệp phát triển nhanh chóng nhưng hậu quả của sự phát triển ấy cũng hết sức nặng nề mà biểu hiện rõ nhất là ô nhiễm môi trường và lãng phí tài nguyên. Để khắc phục tình trạng đó, cần thông qua văn hóa doanh nghiệp hướng tới mục tiêu phát triển lâu dài, bền vững tránh được tình trạng phát triển vì lợi ích trước mắt mà bỏ quên lợi ích con người. Trong thời gian qua, dư luận đã bức xúc trước sự thật được phơi bày về việc thải chất độc ra sông Thị Vải của Vedan. Với hành động vô văn hoá này, Vedan đã gây ra những tác hại nghiêm trọng đối với môi trường, con người và xã hội Việt Nam, chỉ vì hai chữ “lợi nhuận”. Và cuối cùng cái giá phải trả không chỉ là một khoản tiền đền bù 45,7 tỷ, mà nghiêm trọng hơn là vedan đã đánh mất uy tín và khách hàng của mình. Đây cũng là bài học lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Vì không ai dám chắc là không có thêm một Vedan thứ 2 như vậy. Từ đó các doanh nghiệp phải kết hợp một cách hữu cơ sự phát triển của mình với tiến bộ của loài người nhằm bảo đảm sự phát triển một cách liên tục, ổn định, hài hòa. PHẦN KẾT LUẬN Trong điều kiện kinh tế của nước ta hiện nay, sẽ có nhiều thuận lợi cho các doanh nghiệp để xây dựng cho mình một nét văn hóa hoàn thiện và riêng biệt. Và chúng tôi hy vọng bài viết này có thể đóng góp một cách hiểu đúng đắn tổng thể về văn hóa doanh nghiệp, một hướng tiếp cận để nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp Việt Nam. Sự duy trì và phát triển nền văn hóa doanh nghiệp sẽ có những tác động rất lớn đến thành công của doanh nghiệp. Điều đó có tác dụng rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp nước ta theo yêu cầu phát triển kinh tế đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. Thông qua việc nêu lên một số ví dụ điển hình về văn hóa doanh nghiệp của Mỹ và Nhật Bản và với những thực trạng về văn hóa doanh nghiệp mà các doanh nghiệp Việt Nam đang gặp phải, chúng ta DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Cẩm Nang Quản Lý Hiệu Quả - Tư Duy Sáng Tạo, Tác giả: George P. - Dịch giả: Đỗ Mạnh Cương. Ngô Đức Hiếu, NXB: Tổng hợp TP, 06- |
