Soạn văn lớp 7 bài bánh trôi nước năm 2024

9. Đôi nét về tác giả Hồ Xuân Hương

• Hồ Xuân Hương lai lịch chưa thật rõ. Nhiều sách vẫn nói bà là con Hồ Phi Diễn (1704-?), quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An
• Hồ Xuân Hương là con vợ lẽ, ông thân sinh ra Bắc dạy học, lấy vợ lẽ là người Bắc Kinh
• Gia đình Hồ Xuân Hương từng sống ở phường Khán Xuân, gần Hồ Tây của Hà Nội
• Hồ Xuân Hương được mệnh danh là Bà Chúa Thơ Nôm

II. Đôi nét về tác phẩm Bánh trôi nước

1. Giá trị nội dung

• Bánh trôi nước là bài thơ có nhiều tầng ý nghĩa, với ý nghĩa tả thực là miêu tả chiếc bánh trôi nước trắng, tròn, chìm nổi
• Bài thơ là tiếng lòng cảm thông, xót xa cho thân phận lênh đênh, chìm nổi của người phụ nữ trong xã hội cũ. Là tiếng nói trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp phẩm chất trong sáng, tình nghĩa, sắt son của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa.

2. Giá trị nghệ thuật

• Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
• Ngôn ngữ thơ bình dị, thành ngữ, mô-típ dân gian
• Sáng tạo trong việc xây dựng nhiều tầng ý nghĩa

3. Hoàn cảnh sáng tác

• Sống giữa một thời đại phong kiến xã hội trọng nam khinh nữa, đa thê thiếp khiến cho người phụ nữ phải chịu biết bao nhiêu là cảnh bất hạnh và những số phận bị hắt hủi đau thương. Bản thân là một nữ sĩ Hồ xuân Hương đồng cảm và thấu hiểu những nỗi bất hạnh của người phu nữ thời phong kiến cho nên bà đã chiêm nghiệm và sáng tác lên bài thơ này.

4. Bố cục

• Bố cục: 2 phần
• Phần 1 (2 câu đầu): Hình ảnh chiếc bánh trôi nước.
• Phần 2 (2 câu cuối): Thân phận, phẩm chất người phụ nữ qua hình ảnh bánh trôi nước.

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Bánh trôi nước

I. Mở bài

• Giới thiệu về tác giả Hồ Xuân Hương
• Giới thiệu về bài thơ Bánh trôi nước (khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật)

II. Thân bài

1. Hình ảnh bánh trôi nước

• Hình dáng bên ngoài: trắng, tròn
• Cách thức làm bánh:
• Bảy nổi ba chìm
• Tùy thuộc vào sự khéo léo của người làm bánh: rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
• Nhân bánh có màu đỏ: tấm lòng son

⇒ Tác giả miêu tả chiếc bánh trôi nước một cách căn kẽ, chi tiết, cụ thể, từ hình dáng bên ngoài, nhân bánh đến cách thức làm bánh. Nghĩa tả thực của bài thơ là hình ảnh chiếc bánh trôi nước trắng, tròn và luộc chưa chín thì chìm, chín rồi thì nổi.

2. Hình ảnh người phụ nữ

• Trắng, tròn: vẻ đẹp ngoại hình duyên dáng, nữ tính của người phụ nữ

Câu 1. Ghi lại những câu hát than thân đã học ở bài 4 bắt đầu bằng hai từ ‘Thân em’. Từ đó tìm mối liên quan trong cảm xúc giữa bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương với những câu hát than thân.

Soạn Văn 7: Bánh trôi nước được VnDoc sưu tầm và giới thiệu tới các bạn học sinh tham khảo để hiểu rõ về Hồ Xuân Hương đã miêu tả lại hình dáng của chiếc bánh cũng như các công đoạn làm ra chiếc bánh trôi từ đó nhìn ra được số phận người phụ nữ thông qua hình ảnh bánh trôi nước để chuẩn bị tốt cho bài giảng của học kì mới sắp tới đây của mình.

Bánh trôi nước

Nội dung bài thơ Bánh trôi nước

Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Hồ Xuân Hương

Tác giả Hồ Xuân Hương:

• Năm sinh - năm mất: chưa rõ
• Quê quán: Quỳnh Lưu, Quỳnh Đôi, Nghệ An
• Nơi sống: từng sống ở phường Khán Xuân, gần Hồ Tây, Hà Nội
• Mệnh danh: bà chúa thơ Nôm
• Tác phẩm tiêu biểu: Bánh trôi nước, Cái quạt, Miếng trầu, Thiếu nữ ngủ ngày, Tự tinh, Cái quạt...

Tác phẩm Bánh trôi nước:

• Xuất xứ: trích từ Hợp tuyển thơ văn Việt Nam tập III, xuất bản năm 1963
• Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt
• Ngôn ngữ: chữ Nôm
• PTBĐ: tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm

Đọc - hiểu văn bản

Câu 1 trang 95 Ngữ Văn 7 Tập 1

Bài Bánh trôi nước thuộc thể thơ gì? Vì sao?

Xem đáp án

- Bài Bánh trôi nước thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt (Đường luật).

- Bởi vì:

• Bài thơ có 4 câu, mỗi câu 7 chứ
• Ngắt nhịp 4/3 truyền thống
• Vần chân ở câu 1-2-4.

Câu 2 trang 95 Ngữ Văn 7 Tập 1

Nghĩa thứ nhất của bài thơ thuộc về nội dung miêu tả bánh trôi nước khi đang được luộc chín. Nghĩa thứ hai thuộc về nội dung phản ánh vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ. Từ sự gợi ý trên, em hãy trả lời các câu hỏi sau:

1. Với nghĩa thứ nhất, bánh trôi nước đã được miêu tả như thế nào? Chú ý các từ ngữ: trắng, tròn, chìm, nổi, rắn nát, lòng son.

2. Với nghĩa thứ hai, vẻ đẹp, phẩm chất cao quý, thân phận chìm nổi của người phụ nữ được gợi lên như thế nào? Chú ý các cụm từ: vừa trắng lại vừa tròn, rắn nát mặc dầu, giữ tấm lòng son.

3. Trong hai nghĩa, nghĩa nào quyết định giá trị bài thơ? Tại sao?

Xem đáp án

1. Nghĩa thứ nhất: Bánh trôi nước được miêu tả chân thực với hình dáng tròn, màu trắng, trạng thái đang được luộc chín, phụ thuộc vào người nặn bánh.

2. Nghĩa thứ hai: Người phụ nữ được miêu tả xinh đẹp, khỏe mạnh, hoàn hảo. Thân phận thì bấp bênh, trôi nổi “bảy nổi ba chìm”, vẫn luôn son sắt chung thủy.

3. Nghĩa thứ hai là nghĩa quyết định giá trị bài thơ, giá trị hiện thực, giá trị than thân.

Luyện tập

Câu 1 trang 96 Ngữ Văn 7 Tập 1

Hãy ghi lại những câu hát than thân đã học ở bài 4 (kể cả Đọc thêm) bắt đầu bằng hai từ "Thân em". Từ đó, tìm mối liên quan trong cảm xúc giữa bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương với các câu hát than thân thuộc ca dao, dân ca.

Xem đáp án

Những câu hát than thân đã học ở Bài 4 (cả phần Đọc thêm):

- Thân em như trái bần trôi, Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.

- Thân em như hạt mưa sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.

→ Mối liên quan cảm xúc các câu hát than thân với bài thơ Bánh trôi nước: Cùng than, cùng thương về số phận bấp bênh chìm nổi, số phận bị phụ thuộc của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Câu 2 trang 96 Ngữ Văn 7 Tập 1

Học thuộc lòng bài thơ.

---------

\>> Dưới đây là bài soạn Bánh trôi nước bản đầy đủ nếu bạn muốn xem hãy kích vào đây Soạn văn 7: Bánh trôi nước.

Ngoài đề cương ôn tập chúng tôi còn sưu tập rất nhiều tài liệu học kì 1 lớp 7 từ tất cả các trường THCS trên toàn quốc của tất cả các môn Toán, Văn, Anh, Lý, Địa, Sinh. Hy vọng rằng tài liệu lớp 7 này sẽ giúp ích trong việc ôn tập và rèn luyện thêm kiến thức ở nhà. Chúc các bạn học tốt và đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới