Anh em kiến giả nhất phận nghĩa là gì năm 2024

Họ được sinh ra trong một gia đình mà cha mẹ phải bươn chải để con cái được học hành cho bằng bạn bè.

Sớm phải mưu sinh nên anh em họ thương nhau lắm. Dù cả ba người đều đã có gia đình riêng “anh em kiến giả nhất phận” nhưng họ thường xuyên quan tâm đến nhau, thỉnh thoảng lại quây quần trong ngôi nhà cha mẹ để lại. Người anh thứ hai lanh lợi, giỏi tính toán, lăn lộn thương trường nên có cuộc sống sung túc hơn cả. Khi có chút của ăn của để, anh mong muốn “nói có người nghe, đe có kẻ sợ”; mọi công việc lớn nhỏ trong nhà anh hay cân nhắc thiệt hơn và luôn muốn mọi người phải làm theo ý mình. Khi anh em bàn bạc, tranh luận một vấn đề gì đó, nếu là của gia đình anh luôn tỏ ra mình là bề trên. Câu anh thường chen ngang lời người khác là “kít”, theo ý anh là phanh hay dừng lại gì đó. Anh em trong nhà hiểu, thông cảm thành ra anh cứ tưởng mọi người nể nang, kiêng dè anh. Một ngày kia, 3 anh em ngồi nói chuyện với nhau, đang đến cao trào, người anh cả bỗng nói “kít”, anh thứ hai vẫn tiếp tục nói nên người anh lại bảo “kít”, người em bực mình vặn lại “người nói phải có kẻ nghe chứ!” Lúc này, người anh mới nhẹ nhàng, điềm đạm “Đúng vậy, chỉ là anh muốn nhắc chú đặt mình vào địa vị người khác, quan tâm đến cảm nhận của người khác. Trong nhà cũng có thứ bậc, ta là anh chú, không phải do ai bầu.” Người em út thủng thẳng “Hai bác cho phép em nói, các anh là anh, các anh nói em nghe nhưng em cũng có chính kiến của em. Trước bố mẹ, em cũng như các anh đều là con, mặc dù vai em thấp nhất. Bác hai nên xem lại, ai nói bác cũng “kít”, em nói bác luôn “kít”. Mà “kít” là cái gì, anh thử nghĩ xem, anh đang nói mà em bảo “kít” thì anh có vui không? Trong nhà còn hiểu, thông cảm cho nhau, ra đến họ hàng, xã hội thì sao?” Câu chuyện nhỏ của ba anh em họ khiến tôi chợt nhớ đến một câu của đức Khổng Tử “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” (có nghĩa là: Điều gì mình không muốn thì chớ làm cho người khác).

Tôi chào lại cháu rồi ngẫm nghĩ không biết có việc gì mà họp đột xuất, thì cô con dâu đang nhặt rau ngoài hiên đã nói vọng ra: "Chắc là chuyện sáng nay của bác Toàn với nhà anh Quang đấy mà ông?".

Xóm tôi nằm trong một ngôi làng thuần nông ven thị. Hơn chục năm nay, thị xã lên thành phố, nên mở rộng ra chung quanh, dần dà làng trở thành phố, và cư dân trong xóm cũng không còn thuần nông như trước. Chi hội người cao tuổi của chúng tôi cũng cho thấy thành phần dân cư, người là nông dân ở làng từ nhỏ, người gốc ở làng rồi đi bộ đội hay công nhân đến giờ về hưu về làng, người từ thành phố mua đất làm nhà rồi sinh hoạt với bà con trong xóm. Gia đình anh Quang từ thành phố đến đây mua đất, xây một cái nhà rất to, kín cổng cao tường, ra đóng vào mở. Gia đình anh rất ít quan hệ với bà con, nên chẳng ai biết vợ chồng anh làm gì. Sáng ngày nọ, một bà vẻ mặt buồn buồn đứng phía trong cổng nhà anh Quang nhìn ra, thấy bà Loan đi tập thể dục về, gọi lại hỏi tên làng là gì. Trò chuyện thì biết anh Quang mới đón bố mẹ từ thành phố về. Sau đó không thấy ông bà gặp gỡ ai, chỉ mỗi bà Loan là thỉnh thoảng đứng nói chuyện, người ở trong cổng, người ở ngoài cổng. Bà Loan rủ bố mẹ anh Quang sinh hoạt trong Chi hội người cao tuổi, ông bà bảo anh Quang không cho giao du với ai. "Nó bảo rách việc!", ông bà nói vậy. Nhà anh Quang to nhất xóm, nước thải của nhà anh qua cái cống nhỏ chảy vào cống chung dọc theo đường xóm. Hôm trước, không biết tại sao cái cống nhỏ nhà anh bị vỡ, nước bẩn tràn ra đường. Nghe bà con phàn nàn, anh Quang ra ngó một lúc rồi văng tục, chửi đứa nào phá cống nhà anh. Sau đó anh mặc kệ, không sửa sang. Mấy tuần sau, đoạn đường qua nhà anh lúc nào cũng lép nhép, bốc mùi rất khó chịu. Không chịu được, sáng nay bác Toàn ở nhà bên cạnh, chờ anh Quang đi làm để góp ý, thế là anh nổi nóng. Anh nói: "Ông bảo đứa nào phá cống nhà tôi thì đến mà sửa!". Bực quá, bác Toàn mắng anh Quang. Anh Quang cãi lại, ầm ĩ cả xóm.

Tối hôm ấy, Chi hội người cao tuổi mời cả ông trưởng xóm đến dự họp. Mọi người rất bức xúc vì thái độ của anh Quang. Ðúng lúc ông trưởng xóm phát biểu ý kiến thì có tiếng gọi, mọi người nhìn ra, thấy bố mẹ anh Quang và anh Quang đang đứng ngoài cổng. Ông Hậu ra mời ba người vào nhà. Yên vị đâu đấy xong, bố anh Quang đứng lên nói: "Vợ chồng tôi và cháu sang nhà ông Toàn, mới biết là các ông bà đang họp. Chúng tôi đưa cháu đến đây để xin lỗi các ông bà, xin lỗi bà con trong xóm". Mọi người mừng lắm, ồn ào cả lên. Ðề nghị mọi người trật tự, ông Hậu đứng lên nói: "Ông bà có lời như thế thì chúng tôi sẵn sàng bỏ qua, hy vọng là từ nay anh Quang cư xử sao cho có tình. Các cụ bảo "kiến giả nhất phận", nhưng ở cùng xóm thì "kiến giả không nhất phận" đâu, còn có quan hệ xóm giềng. Mà anh Quang cũng nên tạo điều kiện cho bố mẹ sinh hoạt với chúng tôi, để các cụ ru rú trong nhà như thế là không nên". Và anh Quang ấp úng, có vẻ đồng tình.